0 تا 100 خطرات پنهان میکروپلاستیک ها
جهان در حال غرق شدن در زیر بار آلودگی پلاستیکی است و سالانه بیش از ۴۳۰ میلیون تن پلاستیک تولید می شود. دو سوم آن ها محصولاتی با عمر کوتاه هستند که به زودی به زباله تبدیل می شوند، اقیانوس را پر می کنند و اغلب، راه خود را به زنجیره غذایی انسان باز می کنند. یکی از مخرب ترین و طولانی ترین میراث های بحران آلودگی پلاستیکی، میکروپلاستیک ها هستند که تهدیدی رو به رشد برای سلامت انسان و سیاره هستند.
این ذرات پلاستیکی کوچک در وسایل روزمره از جمله سیگار، لباس و لوازم آرایشی وجود دارند. تحقیقات برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) نشان می دهد که استفاده مداوم از برخی از این محصولات تجمع میکروپلاستیک ها را در محیط افزایش می دهد. در اداامه با مفهوم میکروپلاستیک ها و آثار آن ها بیشتر آشنا میشویم.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleمیکروپلاستیک ها دقیقا چه هستند؟
میکروپلاستیک ها همانطور که از نامشان پیداست، ذرات پلاستیکی کوچکی هستند. به طور رسمی، آن ها به عنوان پلاستیک هایی با قطر کم تر از پنج میلی متر (۰/۲ اینچ) تعریف می شوند (قطر کوچک تر از مروارید استاندارد مورد استفاده در جواهرات). دو دسته میکروپلاستیک وجود دارد: اولیه و ثانویه. برخی از میکروپلاستیک ها با جدا شدن از پلاستیک های بزرگ تر که در طول زمان تکه تکه شده اند، شکل گرفته اند. برخی دیگر عمدا کوچک ساخته شده اند؛ برای مثال ریزدانه های آرایشی مورد استفاده در پاک کننده های صورت از این نوع هستند.
تعداد محصولات مصرفی و تجاری با میکروپلاستیک های اضافه شده بسیار زیاد است: لوازم آرایشی، مواد شوینده، رنگ، دارو، یاقوت کبود، آفت کش ها و این لیست ادامه دار است! با گذشت زمان، این ذرات ریز به محیط ما سرازیر می شوند.
علاوه بر این، ریزدانه ها یا میکرومهره ها (micro-beads) که نوعی میکروپلاستیک هستند، قطعات بسیار کوچکی از پلاستیک پلی اتیلن تولید شده هستند که به عنوان لایه بردار به محصولات بهداشتی و زیبایی مانند برخی پاک کننده ها و خمیردندان ها اضافه می شوند. این ذرات کوچک به راحتی از سیستم های تصفیه آب عبور می کنند و به اقیانوس و دریاچه های بزرگ ختم می شوند و تهدیدی بالقوه برای حیات آبزیان محسوب می شوند. ریزدانه ها ها مشکل جدیدی نیستند.
بر اساس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، ریزدانه ها پلاستیکی برای اولین بار حدود پنجاه سال پیش در محصولات مراقبت شخصی ظاهر شدند؛ درست زمانی که پلاستیک ها به طور فزاینده ای جایگزین مواد طبیعی شدند. در سال ۲۰۱۲، این موضوع هنوز نسبتا ناشناخته بود و محصولات فراوانی حاوی ریزدانه ها یا میکرومهره های پلاستیکی در بازار وجود داشت و آگاهی زیادی از سوی مصرف کنندگان وجود نداشت.
در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۵، اوباما در آمریکا قانون آب های عاری از ریزدانه ها را امضا کرد و استفاده از آن ها در محصولات آرایشی و مراقبت شخصی را ممنوع کرد.
میکروپلاستیک های اولیه و ثانویه چه تفاوتی دارند؟
میکروپلاستیک های اولیه ذرات ریزی هستند که برای استفاده تجاری مانند لوازم آرایشی و همچنین میکروفیبرهای ریخته شده از لباس و دیگر منسوجات مانند تورهای ماهیگیری طراحی شده اند. ذرات ثانویه ذراتی هستند که از تجزیه مواد پلاستیکی بزرگ تر مانند بطری های آب حاصل می شوند. این شکست ناشی از قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی، عمدتا تابش خورشید و امواج اقیانوس است.
مشکل این ذرات ریز این است که -مانند اقلام پلاستیکی با هر اندازه ای- به آسانی به مولکول های بی ضرر تجزیه نمی شوند. تجزیه پلاستیک ها می تواند صدها یا هزاران سال طول بکشد و در عین حال، باعث تخریب محیط زیست شود. در سواحل، میکروپلاستیک ها به صورت تکه های کوچک پلاستیکی چند رنگ در شن قابل مشاهده هستند. در اقیانوس ها، میکروپلاستیک اغلب توسط حیوانات دریایی بلعیده می شود.
بخشی از این آلودگی های محیط زیستی ناشی از زباله ها هستند، اما بخش زیادی از آن ها حاصل طوفان ها، روان آب ها و بادها هستند که پلاستیک -هم اشیا دست نخورده و هم میکروپلاستیک ها- را به اقیانوس ها می برند. پلاستیک های یک بار مصرف (اقلام پلاستیکی که قرار است فقط یک بار استفاده شوند و سپس دور انداخته شوند، مانند نِیها) منبع اصلی پلاستیک های ثانویه در محیط هستند.
آیا واقعا میکروپلاستیک ها مضرند؟
ما سال ها است که می دانیم میکروپلاستیک ها مشکل ساز هستند، اما مطالعات بیشتر، همچنان بر میزان تاثیر آن ها بر محیط زیست و سلامت ما تاکید می کنند.
میکروپلاستیک ها بسیار پایدار هستند، به این معنی که حذف آن ها از محیطی که در آن جمع می شوند تقریبا غیرممکن است. به دلیل ماندگاری و مواد شیمیایی که از آن ها ساخته می شود، مطالعات نشان می دهد که آن ها می توانند برای ارگانیسم هایی که با آن ها در تماس هستند، از جمله با کاهش تغذیه، مسمومیت و افزایش مرگ و میر بسیار مضر باشند. آن ها همچنین تمایل دارند انتقال آلاینده ها را در طول زنجیره غذایی تسهیل کنند که عواقب بالقوه وخیمی برای سلامت انسان دارد.
با این وجود، دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که آیا میکروپلاستیک های مصرف شده برای سلامت انسان یا حیوانات مضر هستند یا خیر و اگر چنین است، چه خطرات خاصی ممکن است ایجاد کنند. با این حال، بسیاری از کشورها برای کاهش میکروپلاستیک ها در محیط زیست اقدام می کنند. قطعنامه سال ۲۰۱۷ سازمان ملل متحد در مورد میکروپلاستیک ها و نیاز به مقرراتی برای کاهش این خطر برای اقیانوس ها، حیات وحش و سلامت انسان ها بحث کرده است.
دانشمندان هشدار داده اند که وضعیت، از کنترل خارج شده است. آن ها میکروپلاستیک ها را تقریبا در هر جایی که به دنبال آن ها بوده اند پیدا کرده اند: روی کوه ها، در اقیانوس، در یخ دریای قطب شمال، در هوا، آب آشامیدنی و بدن ما. میکروپلاستیک ها در موجودات دریایی از پلانکتون ها گرفته تا نهنگ ها، در غذاهای دریایی تجاری و حتی در آب آشامیدنی شناسایی شده اند. جالب اینجاست که تاسیسات تصفیه آب استاندارد نمی توانند تمام آثار میکروپلاستیک ها را از بین ببرند. برای پیچیده تر کردن موضوع، میکروپلاستیک ها در اقیانوس می توانند قبل از بلعیده شدن توسط موجودات دریایی، با دیگر مواد شیمیایی مضر پیوند برقرار کنند.
UNEP در سال 2021 در گزارشی با عنوان “از آلودگی تا راه حل” هشدار داد که مواد شیمیایی موجود در میکروپلاستیک ها “با اثرات جدی سلامتی به ویژه در زنان همراه هستند”. این موارد می تواند شامل تغییراتی در ژنتیک انسان، رشد مغز و میزان تنفس و دیگر مسائل بهداشتی باشد.
لتیسیا کاروالیو، رئیس شاخه دریایی و آب شیرین در UNEP گفت: “اثرات مواد شیمیایی و میکروپلاستیک های خطرناک بر فیزیولوژی انسان ها و موجودات دریایی هنوز در حال ظهور است و باید در این دهه علم اقیانوس برای توسعه پایدار اولویت بندی و تسریع شود.”
وی افزود: “با این حال، اقدامی که گسترش و شیوع آن ها را محدود می کند، بدون شک برای سلامت طولانی مدت ما و رفاه اکوسیستم های دریایی و حتی فراتر از آن مفید خواهد بود.”
بررسی چند نمونه از میکرولاستیک ها در مواد مصرفی روزانه ما
فیلترهای سیگار
این دسته که با نام الیاف استات سلولز شناخته می شوند، اکثر فیلترهای سیگار را تشکیل می دهند. با مصرف سالانه شش تریلیون نخ سیگار توسط یک میلیارد سیگاری، این الیاف به تمام نقاط جهان می رسند. ته سیگار رایج ترین میکروپلاستیک در سواحل است که اکوسیستم های دریایی را به شدت مستعد نفوذ این مواد می کند. سیگارها وقتی تجزیه می شوند، میکروپلاستیک ها، فلزات سنگین و بسیاری مواد شیمیایی دیگر آزاد می کنند که بر سلامت و خدمات اکوسیستم ها تأثیر می گذارند.
لباس و منسوجات
پلاستیک ها (از جمله پلی استر، اکریلیک و نایلون) تقریبا ۶۰ درصد از کل مواد پوشاک را تشکیل می دهند. به دلیل ساییدگی، لباس ها و منسوجات با این مواد، میکروپلاستیک هایی به نام میکروفیبرها را در هنگام شستشو یا پوشیدن تولید میکنند. براساس گزارش UNEP 2020 که زنجیره ارزش جهانی نساجی را ترسیم می کند، حدود ۹ درصد از خسارت های سالانه میکروپلاستیک به اقیانوس از لباس و دیگر منسوجات می آید.
برای کاهش این ضررها، کارشناسان توصیه می کنند که لباس ها را بیشتر بپوشید و کم تر آن ها را بشویید. هنگام خرید لباس های جدید، انتخاب مواد طبیعی با منبع پایدار می تواند خطر نشت میکروپلاستیک را کاهش دهد یا از بین ببرد (اگرچه انجام این کار ممکن است با دیگر موازنه های زیست محیطی همراه باشد).
لوازم آرایشی
لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی از دیگر موادی هستند که می توانند با میکروپلاستیک ها پُر شوند. این محصولات اغلب حاوی میکروپلاستیک های اولیه هستند که عمداً تولید و اضافه می شوند و اغلب برای تامین بافت (از ضدعفونی کننده دست و صابون گرفته تا خمیردندان و دئودورانت) استفاده می شوند.
ذرات پلاستیکی این محصولات می توانند به پوست جذب شوند یا در مورد محصولاتی مانند رژلب یا مرهم لب، مستقیما بلعیده شوند. میکروپلاستیک هایی که روی پوست باقی می مانند در نهایت شسته شده و از طریق فاضلاب می توانند راه خود را به اقیانوس باز کنند.
چه اقداماتی برای کاهش میکروپلاستیک ها لازم است؟
سیاست گذاران شروع به اقدام برای جلوگیری از آلودگی پلاستیک ها کرده اند. در سال ۲۰۱۸، بریتانیا تمام محصولات حاوی ریزدانه ها یا میکرومهره ها را ممنوع کرد. سیاستگذاران اتحادیه اروپا تصمیم گرفتند پا را فراتر بگذارند و در سال ۲۰۱۹، به درخواست کمیسیون اروپا، آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA) پیشنهادی را برای ممنوعیت تعدادی از میکروپلاستیک های اضافه شده عمدی آماده کرد. هدف آن ها کاهش آلودگی میکروپلاستیک از سال ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ به میزان 400,000 تن است.
برای حذف ذرات ریز پلاستیک از آب، روش های مختلفی از جمله فیلتراسیون و دیگر تکنیک های پیشرفته وجود دارد. برخی از روش های مؤثر عبارتند از:
- فیلتراسیون: استفاده از فیلترهای آب تایید شده برای رسیدگی خاص به میکروپلاستیک ها، مانند فیلترهای کربن فعال، فیلترهای اسمز معکوس، و فیلترهای کربن فعال دانه ای.
- روش های زیست فناوری: تخریب زیستی، سوزاندن و دفن زباله از جمله روش های زیست فناوری هستند که برای حذف میکروپلاستیک مورد تحقیق قرار می گیرند.
- تکنولوژی های تصفیه غشایی: تکنولوژی هایی مانند اولترافیلتراسیون، میکروفیلتراسیون و بیوراکتورهای غشایی کارایی خود را در حذف میکروپلاستیک ها از آب نشان داده اند.
- روش های جدید و نوآورانه: محققان همچنین در حال بررسی روش های جدیدی هستند، مانند استفاده از سفیده تخم مرغ برای ایجاد ماده ای که بتواند میکروپلاستیک ها را از آب حذف کند و تصفیه الکترولیتی فاضلاب.
لازم به ذکر است که اگرچه این روش ها می توانند به کاهش آلودگی میکروپلاستیک ها کمک کنند، اما حذف کامل میکروپلاستیک ها از آب در حال حاضر امکان پذیر نیست.
ارتباط میکروپلاستیک ها و اهداف توسعه پایدار
اهداف توسعه پایدار (SDGs) که در سال ۲۰۱۵ تصویب شدند، مجموعه ای از ۱۷ هدف جهانی هستند که به عنوان طرحی برای دستیابی به آینده ای پایدارتر برای همه عمل می کنند. بسیاری از این اهداف به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تاثیر مساله میکروپلاستیک ها قرار دارند. هدف ۱۴، “زندگی در زیر آب”، بر نیاز به “حفظ و استفاده پایدار از اقیانوس ها، دریاها و منابع دریایی برای توسعه پایدار” تاکید می کند. ریزپلاستیک ها تهدیدی مستقیم برای این هدف هستند، تنوع زیستی دریایی را تحت تاثیر قرار می دهند، سلامت اکوسیستم های دریایی را به خطر می اندازند، و در عوض، معیشت میلیون ها نفری که به منابع دریایی وابسته هستند را تهدید می کنند.
علاوه بر این، هدف ۳، “سلامت و رفاه خوب”، بر اهمیت تضمین زندگی سالم و ارتقای سلامت در همه سنین تاکید دارد. با نفوذ میکروپلاستیک ها به زنجیره غذایی و پیدا شدن آن ها در منابع آب آشامیدنی، پیامدهای بالقوه بهداشتی آن ها برای انسان، اگرچه هنوز به طور کامل درک نشده است، می تواند عمیق باشد. تحقیقات برای کشف عمق و وسعت پیامدهای سلامتی میکروپلاستیک ها بر روی انسان، از اختلالات هورمونی بالقوه گرفته تا دیگر اثرات فیزیولوژیکی، ادامه دارد.
علاوه بر این، وجود میکروپلاستیک ها نیز با هدف ۱۲، “مصرف و تولید مسئولانه” گره خورده است. با کاهش زباله های پلاستیکی در منبع، تشویق بازیافت، و ترویج جایگزین های سازگار با محیط زیست، ما نه تنها می توانیم تهدید میکروپلاستیک را کاهش دهیم، بلکه می توانیم به دستیابی به این هدف خاص نزدیک تر شویم.
جمع بندی
هدف کمپین دریاهای پاک در سازمان ملل متحد، ایجاد تغییر برای مصرف کنندگان، سیاست گذاران و کسب و کارها است. هم کاری آن با سازمان ها و کسب و کارهای مختلف می تواند باعث تشویق تغییرات سبک زندگی و صنعت شود و انگیزه بیشتری برای تحقیقات ضروری ایجاد کند. همچنین می تواند دانش محدود ما از تاثیرات واقعی میکروپلاستیک ها بر سلامت انسان را تقویت کند و به شناسایی بهترین مسیرهای پیش رو کمک کند. با توجه به فراگیر بودن آن ها در وسایل روزمره خانگی، یافتن پاسخ برای تهدیدهای پیچیده میکروپلاستیک ها یک چالش مهم و اساسی است.
ریزپلاستیک ها به عنوان یادآور به هم پیوستگی اهداف توسعه پایدار عمل می کنند. حضور آن ها در محیط زیست ما و پیامدهای بالقوه آن ها برای محیط زیست و سلامت انسان نشان می دهد که اهداف مختلف تا چه حد درهم تنیده هستند. به عنوان مثال، مبارزه با میکروپلاستیک ها از هدف ۶، “آب تمیز و بهداشت”، با جلوگیری از آلودگی منابع آب شیرین پشتیبانی می کند. به موازات آن، با کاهش آلودگی خاک ناشی از میکروپلاستیک ها که می تواند به ارگانیسم های زمینی آسیب برساند و تولید غذا را مختل کند، هدف “زندگی بر روی زمین” را تقویت می کند.
این مقاله چقدر برای شما مفید بود؟
از 1 تا 5 امتیاز بدهید.
میانگین امتیاز: / 5. تعداد رأیها:
اولین نفری باشید که رأی میدهد!
ما متأسفیم که این مقاله اصلاً برای شما مفید نبود!
لطفاّ به ما در بهبود آن کمک کنید.
به ما در اصلاح آن کمک میکنید؟
تیم نویسندگان
آموزش، چراغی است که گامهای روشن و آگاهانه را در جهت خوشبختی بشر و تعادل با محیط زیست به ما نشان میدهد.
دیدگاهتان را بنویسید