نگاهی جامع به ردپای آب: آبی که مصرف میکنیم، بدون آنکه بدانیم!
در دنیایی که هر قطره آب شمرده می شود، یک معیار پنهان از اثرات محیط زیستی ما وجود دارد که اغلب از شکاف آمارها عبور می کند؛ ردپای آب. در حالی که ما به خوبی با ردپای کربن و نقش آن در تغییرات آب و هوایی آشنا هستیم، مفهوم ردپای آب یک جنبه جذاب و در عین حال کم تر شناخته شده از میراث اکولوژیکی ماست. به آن به عنوان رفت و برگشت پیچیده ای بین انتخاب های روزانه و منابع آب سیاره مان فکر کنید.
از آبی که از شیر آب شما جاری می شود گرفته تا گالن های مجازی پنهان شده در شلوار جین مورد علاقه شما. ردپای آب شما داستان جالب توجهی از چگونگی ارتباط آب با همه ما، فراتر از مرزها و صنایع را آشکار می کند. با ما در یک سفر جذاب از میان منابع آبی زندگی مان همراه باشید که در دنیای ردپای آب، تأثیر آن ها بر محیط زیست، و روش های نوآورانه کاهش را بررسی میکنیم تا در خط مقدم یک زندگی پایدار باقی بمانیم.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleردپای آب چه معنایی دارد؟
آرخن هوکسترا از سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) مفهوم آب مجازی را برای توسعه ردپای آب به عنوان شاخص جامع استفاده از آب در سال ۲۰۰۲ گسترش داد. ردپای آب را می توان بسیار شبیه به ردپای اکولوژیکی تعریف کرد. در حالی که یک جا پای بوم شناختی ناحیه تولید زیستی مورد نیاز برای حمایت از یک جمعیت است، ردپای آب حجم آب مصرفی است که برای حمایت از یک جمعیت استفاده می شود. این مفهوم یک معیار جامع از مصرف آب شیرین است که مصرف آب را به مکان، زمان و نوع خاصی از منابع آب متصل می کند.
این مفهوم با معیار معمول استفاده از آب یا برداشت آب متفاوت است، زیرا برداشت آب یک انحراف موقتی یا کشیدن آب از سطح یا زمین است در حالی که ردپای آب برای مصرف آب مصرفی است که به طور دائم آب را از منبع خود خارج می کند و آب دیگر در دسترس نیست زیرا توسط گیاهان تبخیر شده، به محصولات تبدیل شده یا توسط مردم یا دام ها مصرف شده است.
ردپای آب شامل کل مقدار آب شیرین مصرف شده در طول زنجیره تامین یک محصول است. ردپای آب در واقع حجم آب مصرفی است. در سطح فردی، این به صورت لیتر بیان می شود. اما در سطح ملی، این مساله پیچیده می شود – ردپای آب یک کشور برابر است با استفاده از منابع آب داخلی، منهای کل صادرات آب مجازی، به علاوه کل واردات آب مجازی.
چه تفاوتی بین آب مجازی و ردپای آب هست؟
هم آب مجازی و هم ردپای آب معیارهای مصرف مستقیم و غیر مستقیم آب هستند و تنها تخصیص آب شیرین را در نظر می گیرند. تفاوت این دو در این است که ردپای آب یک شاخص چند بعدی است، نه تنها به حجم آب مورد استفاده اشاره می کند، بلکه مشخص می کند که برخلاف آب مجازی ردپای آب در کجا قرار دارد، از چه منبعی و چه زمانی استفاده می شود. علاوه بر این، کیفیت آب رهاشده نیز در نظر گرفته می شود.
پس یادتان باشد که:
آب مجازی مقدار آبی است که در غذا یا دیگر محصولات مورد نیاز برای تولید آن تعبیه می شود. تجارت در آب مجازی به کشورهای کم آب اجازه می دهد تا محصولات پرمصرف آب را وارد کنند در حالی که محصولات کم مصرف آب را صادر می کنند و به این ترتیب آب را برای اهداف دیگر در دسترس قرار می دهند.
ردپای آب در چه سطوحی قابل محاسبه است؟
ردپای آب را می توان برای هر چیزی – یک محصول، یک شخص، یا یک منطقه محاسبه کرد. ردپای آب یک فرد، جامعه یا کسب و کار به عنوان حجم کل آب شیرین تعریف می شود که برای تولید کالاها و خدمات مصرف شده توسط فرد یا جامعه یا تولید شده توسط کسب وکار استفاده می شود.
ردپای آب محصول
ردپای آب یک محصول حجم کل آب شیرین مورد استفاده برای تولید محصول است که در مراحل مختلف زنجیره تولید خلاصه می شود.
ردپای آب هر فرد
ردپای آب یک فرد به مجموع استفاده مستقیم و غیرمستقیم او از آب شیرین اشاره دارد. مصرف مستقیم آب، آبی است که در خانه یا محل کار استفاده می شود، در حالی که مصرف غیر مستقیم آب مربوط به کل حجم آب شیرین است که برای تولید کالاها و خدمات مصرفی استفاده می شود.
ردپای آب یک کسب و کار/ شرکت/ سازمان
ردپای آب یک کسب و کار یا ردپای آب شرکت به عنوان حجم کل آب شیرین تعریف می شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم برای اداره و پشتیبانی یک کسب و کار مورد استفاده قرار می گیرد. این حجم، کل مصرف آب است که باید با خروجی های کسب و کار مرتبط باشد. بنابراین مقداری است که برای تولید و ساخت یا حمایت از فعالیت ها و استفاده غیرمستقیم از آب در زنجیره تأمین سایر تولیدکنندگان استفاده می شود.
ردپای آب یک کشور
ردپای آب یک کشور، آبی است که برای تولید کالاها و خدمات مصرفی ساکنان یک ملت به کار می رود. ردپای آب داخلی تخصیص منابع آب داخلی است. ردپای آب خارجی تخصیص منابع آب در کشورهای دیگر است.
چه استاندارد و معیاری برای محاسبه ردپای آب وجود دارد؟
ایزو ۱۴۰۴۶: ۲۰۱۴ اصول، الزامات و دستورالعمل های مربوط به ارزیابی ردپای آب محصولات، فرآیندها و سازمان ها را براساس ارزیابی چرخه حیات (LCA) مشخص می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر از ISO 14046: 2014 اینجا کلیک کنید.
مسئله فقط کلمه “آب” نیست!
- آب سبز: آب باران ذخیره شده در خاک به عنوان رطوبت خاک.
- آب آبی: آب های زیرزمینی و آب های سطحی (از دریاچه ها، رودخانه ها، آبخوان ها).
- آب خاکستری: آبی که با تولید کالا و خدمات آلوده می شود.
طبق آمار جهانی، ترکیب استفاده از این آب ها به این صورت است:
آب سبز: ۷۴% – آب تبخیر یا توسط گیاهان ترکیب می شود. به خصوص در مورد محصولات کشاورزی.
آب خاکستری: ۱۵% – آب شیرین مورد نیاز برای جذب آلاینده ها برای مثال در معدن یا تولید صنعتی.
آب آبی: ۱۱% – استفاده از آب های سطحی و زیرزمینی به عنوان مثال در تولید صنعتی. برخی از آب های آبی در محصولات گنجانده می شوند و برخی از آن ها بخشی از فرآیند تولید هستند.
ردپای جهانی آب بین موارد زیر توزیع می شود:
- 92 درصد محصولات کشاورزی در کشور تولید می شود؛
- 4.4 درصد در محصولات صنعتی بکار می رود؛
- 6 درصد مصرف آب خانگی در نظر گرفته می شود.
وضعیت کشورهای مختلف چگونه است؟
کشورهایی که بیش ترین ردپا را برحسب میلیارد مترمکعب در سال دارند، عبارتند از:
- هند: ۹۸۷.۳۸
- چین: ۸۸۳.۳۹
- آمریکا: ۶۹۶.۰۱
- روسیه: ۲۷۰.۹۸
- اندونزی: ۲۶۹.۹۶
- برزیل: ۲۳۳.۵۹
طبق آمار سال 2011 که توسط UNESCO-IHE منتشر شده، ایران در آن زمان با جمعیت 67.2 میلیون نفر، ردپای سالانه 130 میلیارد مترمکعب در سال داشته است که 82 درصد آن داخلی و 18 درصد مربوط به خارج از کشور بوده است. در نتیجه سرانه ردپای ایران حدود 5100 لیتر در روز بوده است!
در سال 2020، این عدد به 95 میلیارد مترمکعب در سال رسیده که 42 درصد آب آبی، 41 درصد سبز و مابقی خاکستری بوده است.
چه محصولاتی بیشتر از همه آب مصرف می کنند؟
همه محصولات از غذا و نوشیدنی گرفته تا لباس و لوازم الکترونیکی هنگام تولید از آب استفاده می کنند. در اینجا به برخی از مهم ترین محصولات غذایی اشاره می کنیم:
مصرف آب برای یک کیلوگرم محصول:
- شکلات: ۱۷۲۰۰ لیتر
- گوشت: ۱۵۴۰۰ لیتر
- گوشت گوسفند: ۱۰۴۰۰ لیتر
- پوره: ۶۰۰۰ لیتر
- آووکادو: ۲۰۰۰ لیتر
جمع بندی
هنگامی که ما اکتشاف خود را در دنیای ردپاهای آب به پایان می رسانیم، روشن می شود که درک این مفهوم تنها از روی کنجکاوی محیط زیستی نیست؛ بلکه کلیدی برای باز کردن توسعه پایدار برای سیاره ما است. با تصدیق ارتباط عمیق بین انتخاب های روزمره و منابع آب جهانی، ما به خودمان قدرت می دهیم تا تصمیمات آگاهانه ای بگیریم که می تواند به طور قابل توجهی بر سلامت جهان ما تأثیر بگذارد.
از پذیرش تکنولوژی های کارآمد در زمینه آب گرفته تا اتخاذ روش های مصرف کننده آگاه، ما کلید کاهش ردپای آب خود را در دست داریم. مسیر رسیدن به آینده ای پایدارتر با هر یک از ما آغاز می شود و با این درک که رابطه ما با آب صرفا یک معامله نیست، بلکه یک هم کاری با کره زمین است، هموار می شود. بنابراین، بیایید با یک تعهد دوباره به حفظ این منبع ارزشمند گام برداریم، زیرا با این کار، نه تنها مصرف آب خود را کاهش می دهیم، بلکه راه را برای جهانی هماهنگ تر و پایدارتر برای نسل های آینده هموار می کنیم.
این مقاله چقدر برای شما مفید بود؟
از 1 تا 5 امتیاز بدهید.
میانگین امتیاز: / 5. تعداد رأیها:
اولین نفری باشید که رأی میدهد!
ما متأسفیم که این مقاله اصلاً برای شما مفید نبود!
لطفاّ به ما در بهبود آن کمک کنید.
به ما در اصلاح آن کمک میکنید؟
امیرحسین عبدالرضایی
به عنوان یک فارغالتحصیل کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیط زیست به دنبال آنم تا زمین را جای بهتری برای زندگی کنم؛ چه برای خودم و چه برای دیگران.
دیدگاهتان را بنویسید