اهداف توسعه هزاره (MDGs)؛ یک شکست جهانی یا مقدمه ای برای توسعه پایدار؟
اهداف توسعه هزاره (MDGs) -ایده ای از سازمان ملل متحد- به عنوان یک لحظه تاریخی برای توسعه بین المللی در سال 2000 ثابت شد. هنگامی که این پیشنهاد پاسخ مثبت دریافت کرد، 189 کشور پیمانی را امضا کردند – اعلامیه هزاره نامیده میشد. در آغاز هزارهی جدید میلادی، کشورهای جهان مقاصد توسعه ای را به منظور به این اهداف در 15 سال آینده تعیین کردند. سازمان ملل متحد با اشاره به لحظه تاریخی آغاز به کار، آنها را اهداف توسعه هزاره (Millenum Development Goals) یا به اختصار (MDGs) نامید. این اهداف، توسعه را در یک مفهوم گسترده، از افزایش رفاه اقتصادی فقیرترین اقشار، بهداشت و آموزش، تا تأثیر انسان بر محیط زیست در بر می گرفت. این اهداف در سال 2015 بازبینی و تحت عنوان اهداف توسعه پایدار تا سال 2030 منتشر شد.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleاهداف کلان توسعه هزاره شامل چه مواردی است؟
بیانیه هزاره سازمان ملل متحد که در سپتامبر 2000 امضا شد، رهبران جهان را متعهد به مبارزه با فقر، گرسنگی، بیماری، بی سوادی، تخریب محیط زیست و تبعیض علیه زنان می کند. بنابراین، اهداف توسعه هزاره از این اعلامیه مشتق شده است. این سند شامل 8 هدف كلان و 21 زیرهدف است كه اهداف کلان آن عبارتند از:
- از بین بردن فقر شدید و گرسنگی
- دست یافتن به آموزش ابتدایی همگانی
- گسترش و ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
- کاهش مرگ و میر كودكان
- بهبود سلامت مادران
- مبارزه با ایدز، مالاریا، و دیگر بیماریها
- تضمین پایداری محیط زیست
- گسترش مشارکت جهانی برای توسعه
عمكلرد اهداف توسعه هزاره در حوزه سلامت چگونه بوده است؟
هر MDG دارای مقاصد تعیین شده برای سال 2015 و شاخص هایی برای نظارت بر پیشرفت از سطوح سال مبدأ یعنی 1990 است. بسیاری از این موارد مستقیماً با سلامتی مرتبط هستند. در حالی که برخی از کشورها دستاوردهای چشمگیری در دستیابی به اهداف مرتبط با سلامت داشته اند، برخی دیگر از آنها عقب مانده اند. اغلب کشورهایی که کمترین پیشرفت را دارند کشورهایی هستند که تحت تأثیر سطوح بالای HIV/AIDS، مشکلات اقتصادی یا درگیری قرار دارند.
هدف توسعه هزاره 1: ریشه کن کردن فقر شدید و گرسنگی
هدف 1.C. بین سالهای 1990 تا 2015، نسبت افرادی که از گرسنگی رنج میبرند نصف شود.
سوء تغذیه که شامل محدودیت رشد جنین، رشد كم، کمبود ویتامین A و روی، همراه با عدم تغذیه با شیر مادر است، علت اصلی مرگ در حدود 45 درصد از کل مرگ و میرها در میان کودکان زیر 5 سال میباشد. نسبت کودکان کم وزن در کشورهای در حال توسعه از 28 درصد به 17 درصد بین سالهای 1990 و 2013 کاهش یافته است. این میزان پیشرفت نزدیک به نرخ مورد نیاز برای دستیابی به هدف توسعه هزاره بوده، با این حال پیشرفتها به طور نابرابر بین و در مناطق مختلف توزیع شده است.
هدف توسعه هزاره 4: کاهش مرگ و میر کودکان
هدف 4.A. کاهش دو سوم نرخ مرگ و میر زیر پنج سال، بین سالهای 1990 و 2015
در سطح جهانی، پیشرفت قابل توجهی در کاهش مرگ و میر در کودکان زیر 5 سال حاصل شده است. در سال 2013، 6.3 میلیون کودک زیر 5 سال در مقایسه با 12.7 میلیون در سال 1990 جان خود را از دست دادند. بین سال های 1990 و 2013، مرگ و میر زیر 5 سال 49 درصد کاهش یافته است (از نرخ تخمینی 90 مرگ در هر 1000 تولد زنده به 46).
همچنین نرخ جهانی کاهش در سالهای اخیر شتاب گرفته است و از 1.2 درصد در سال طی سالهای 1990-1995 به 4.0 درصد در طول سالهای 2005-2013 رسیده است. علیرغم این بهبود، بعید بود که جهان به هدف توسعه هزاره یعنی کاهش دوسوم میزان مرگ و میر در سال 1990 تا سال 2015 دست میافت.
کشورهای بیشتری اکنون به سطوح بالایی از پوشش ایمن سازی دست یافته اند. در سال 2013، 66 درصد از کشورهای عضو به حداقل 90 درصد پوشش رسیدند. در سال 2013، پوشش جهانی ایمن سازی سرخک در بین کودکان 12 تا 23 ماهه 84 درصد بود. طی سال های 2000 تا 2013، تخمین زده شده مرگ و میر ناشی از سرخک 74 درصد از 481،000 به 124،000 کاهش یافت.
هدف توسعه هزاره 5: بهبود سلامت مادران
هدف 5.A. کاهش سه چهارم نسبت مرگ و میر مادران، بین سالهای 1990 و 2015
هدف 5.B. دسترسی همگانی به سلامت باروری تا سال 2015
علیرغم کاهش قابل توجه تعداد مرگ و میر مادران – از 523000 تخمین زده شده در سال 1990 به 289000 در سال 2013- میزان کاهش کمتر از نصف مقدار مورد نیاز برای دستیابی به هدف MDG یعنی کاهش سه چهارمی نسبت مرگ و میر بین سال های 1990 تا 2015 است.
برای کاهش تعداد مرگ و میر مادران، زنان نیاز به دسترسی به مراقبت های بهداشت باروری با کیفیت خوب و مداخلات موثر دارند. در سال 2012، 64 درصد از زنان 15 تا 49 ساله که متاهل یا در یک رابطه توافقی بودند، از نوعی روش پیشگیری از بارداری استفاده می کردند، در حالی که 12 درصد خواهان توقف یا به تعویق انداختن فرزندآوری بودند اما از روش های پیشگیری از بارداری استفاده نمی کردند.
نسبت زنانی که حداقل یک بار در دوران بارداری مراقبت های دوران بارداری را دریافت کرده اند برای دوره 2007-2014 حدود 83 درصد بوده است، اما برای حداقل توصیه شده 4 یا بیشتر ویزیت، رقم مربوطه به حدود 64 درصد کاهش می یابد.
نسبت تولدهایی که پرسنل ماهر در آن حضور دارند – که برای کاهش مرگ و میر پری ناتال، نوزاد و مادر بسیار مهم است – در 3 منطقه از 6 منطقه WHO بیش از 90٪ است. با این حال، افزایش پوشش در مناطق خاصی مورد نیاز است، مانند منطقه آفریقایی WHO که این رقم هنوز تنها 51٪ بود.
هدف توسعه هزاره 6: مبارزه با HIV/AIDS، مالاریا و سایر بیماری ها
هدف 6A. توقف و معکوس شدن گسترش HIV/AIDS تا سال 2015
هدف 6B. دسترسی همگانی به درمان HIV/AIDS برای همه کسانی که به آن نیاز دارند
در سال 2013 حدود 2.1 میلیون نفر به تازگی به HIV آلوده شده اند که از 3.4 میلیون نفر در سال 2001 کاهش یافته است. تا پایان سال 2013 حدود 12.9 میلیون نفر در سراسر جهان درمان ضد رتروویروسی (ART) دریافت می کردند. از این تعداد، 11.7 میلیون نفر در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می کردند که 36 درصد از 32.6 میلیون نفری که در این کشورها با اچ آی وی زندگی می کنند را تشکیل می دهد. اگر روندهای فعلی ادامه یافت، هدف قرار دادن 15 میلیون نفر در ART تا سال 2015 فراتر میرفت.
کاهش تعداد افراد تازه آلوده به همراه افزایش دسترسی به ART به کاهش عمده سطح مرگ و میر HIV کمک کرده است – از 2.4 میلیون نفر در سال 2005 به 1.5 میلیون نفر در سال 2013 تخمین زده می شود. از آنجایی که افراد کمتری بر اثر علل مرتبط با ایدز جان خود را از دست میدهند، تعداد افراد مبتلا به HIV به احتمال زیاد همچنان در حال افزایش است.
هدف 6C. تا سال 2015 متوقف شد و شروع به معکوس کردن بروز مالاریا و سایر بیماریهای مهم شد.
مالاریا
حدود نیمی از جمعیت جهان در معرض خطر ابتلا به مالاریا هستند و حدود 198 میلیون مورد در سال 2013 به تقریباً 584000 مرگ و میر – که بیشتر آنها در کودکان زیر 5 سال ساکن آفریقا بودند – منجر شد.
در طول دوره 2013-2000، میزان بروز مالاریا و میزان مرگ و میر جمعیت در معرض خطر هر دو در سطح جهان، به ترتیب 30٪ و 47٪ کاهش یافته است.
پوشش مداخلاتی مانند توزیع تورهای حشره کش و سمپاشی باقیمانده در داخل ساختمان بسیار افزایش یافته است و باید برای جلوگیری از تجدید حیات بیماری و مرگ و میر ناشی از مالاریا ادامه یابد. در سطح جهانی، هدف توسعه هزاره برای توقف تا سال 2015 و شروع معکوس کردن شیوع مالاریا قبلاً محقق شده است.
بیماری سل
تعداد سالانه جهانی موارد جدید سل به مدت یک دهه به آرامی در حال کاهش بوده است، بنابراین هدف MDG 6.C برای معکوس کردن گسترش بیماری تا سال 2015 محقق شد. در سال 2013، تخمین زده می شود که 9 میلیون مورد جدید و 1.5 میلیون مرگ (شامل مرگ و میر) وجود داشته باشد. 360000 مرگ در میان افراد HIV مثبت).
در سطح جهانی، نرخ موفقیت درمان در سطوح بالایی از سال 2007 حفظ شده است، یا بالاتر از هدف 85٪. با این حال، سل مقاوم به چند دارو (MDR-TB)، که عمدتاً در نتیجه درمان ناکافی ظاهر شد، همچنان مشکلاتی را ایجاد می کند.
بیماری های دیگر
MDG Target 6.C همچنین شامل بیماریهای استوایی نادیده گرفته شده است – گروهی از شرایط عفونی متنوع از نظر پزشکی که توسط پاتوژنهای مختلف ایجاد میشود.
در سال 2013 تنها 6314 مورد تریپانوزومیازیس آفریقایی در انسان گزارش شد که نشان دهنده کمترین میزان ثبت شده در 50 سال گذشته است. این بیماری در حال حاضر به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی تا سال 2020 حذف می شود. دراکونکولیازیس نیز با کمترین میزان تاریخی 126 مورد گزارش شده در سال 2014 در آستانه ریشه کنی بوده است و هدف مداوم سازمان بهداشت جهانی برای قطع انتقال آن تا پایان سال 2015 بوده است.
همچنین طرح هایی برای حذف جذام به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی در سراسر جهان تا سال 2020 تهیه شده و در حال اجراست. حذف لیشمانیوز احشایی به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی در شبه قاره هند تا سال 2020 با کاهش بیش از 75 درصدی موارد ثبت شده از زمان شروع برنامه در سال 2005 در مسیر است.
در مورد فیلاریازیس لنفاوی، بیش از 5 میلیارد نفر درمان هایی از سال 2000 برای جلوگیری از گسترش آن ارائه شده است و از 73 کشور بومی شناخته شده، 39 کشور در مسیر حذف آن به عنوان یک مشکل بهداشت عمومی تا سال 2020 هستند.
هدف توسعه هزاره 7: تضمین پایداری زیست محیطی
هدف 7C: تا سال 2015، نسبت افراد بدون دسترسی پایدار به آب آشامیدنی سالم و بهداشت اولیه را به نصف کاهش دهید.
اکنون جهان به هدف توسعه هزاره در ارتباط با دسترسی به آب آشامیدنی سالم دست یافته است. در سال 2012، 90 درصد از جمعیت از یک منبع بهبودیافته آب آشامیدنی در مقایسه با 76 درصد در سال 1990 استفاده کردند.
با توجه به بهداشت اولیه، سرعت پیشرفت برای رسیدن به هدف توسعه هزاره در سطح جهانی بسیار کند بود. در سال 2012، 2.5 میلیارد نفر به امکانات بهداشتی بهبود یافته دسترسی نداشتند و یک میلیارد نفر از این افراد هنوز اجابت مزاج باز انجام می دهند. به دلیل رشد سریع جمعیت شهری، تعداد افرادی که در مناطق شهری بدون دسترسی به سرویس بهداشتی بهبود یافته زندگی می کنند، در حال افزایش است.
هدف توسعه هزاره 8: توسعه یک مشارکت جهانی برای توسعه
هدف 8E. با همکاری شرکت های داروسازی، امکان دسترسی به داروهای ضروری مقرون به صرفه در کشورهای در حال توسعه فراهم شود.
بسیاری از مردم همچنان با کمبود دارو در بخش دولتی مواجه هستند و آنها را به بخش خصوصی سوق میدهد، جایی که قیمت ها می تواند به طور قابل ملاحظه ای بالاتر باشد. بررسی های انجام شده از سال 2007 تا 2013 نشان می دهد که میانگین در دسترس بودن داروهای ژنریک منتخب در 21 کشور با درآمد کم و متوسط تنها 55 درصد در بخش دولتی بوده است.
حتی ارزانترین داروهای ژنریک میتوانند درمانهای رایج را خارج از دسترس خانوارهای کمدرآمد در کشورهای در حال توسعه قرار دهند. بیشترین هزینه را بیماران مبتلا به بیماری های مزمن می پردازند. درمانهای مؤثر برای اکثر بیماریهای مزمن جهانی وجود دارد، اما دور از دسترس مردم جهان باقی میماند.
چرا اهداف توسعه هزاره شکست خورد؟
یکی از شکستهای مهم توسعه هزاره این واقعیت است که موفقیت اهداف در سراسر جهان به طور یکسان تجربه نشده است. این خود یک شکست بزرگ است. تعدادی از این آمار را از کشورهای مختلف در مورد اهداف توسعه هزاره یکسان در نظر بگیرید.
هدف کاهش فقر شدید یعنی کاهش حداقل 50 درصدی در افرادی که با 1.25 دلار در روز زندگی می کنند، مسلماً بهترین آمار را برای هر کشور داشت. از آنجا به طور پیوسته به سمت پایین می رود. این روند را می توان در طول اهداف مختلف توسعه هزاره مشاهده کرد. کشورهای جنوب صحرای آفریقا تا رسیدن به اهداف خود فاصله داشتند و هیچ کشوری به هدف تعیین شده برای کاهش نرخ مرگ و میر مادران دست پیدا نکرد.
نابرابری جنسیتی نیز یکی از محورهای اهداف توسعه هزاره بود، اما متأسفانه، به گفته سازمان ملل متحد، «به رغم حضور بیشتر زنان در پارلمان و رفتن دختران بیشتر به مدرسه، نابرابری جنسیتی همچنان ادامه دارد. زنان همچنان در دسترسی به کار، دارایی های اقتصادی و مشارکت در تصمیم گیری های خصوصی و عمومی با تبعیض روبرو هستند». اگرچه موفقیت های بزرگی از طریق اهداف توسعه هزاره به دست آمده است، اما توجه به این نکته مهم است که بیش از 800 میلیون نفر همچنان در فقر شدید زندگی می کنند.
طبق گزارش سازمان ملل، «کودکان 20 درصد فقیرترین خانوارها بیش از دو برابر بیشتر از 20 درصد ثروتمندترین خانواده ها در معرض خطر کوتاه قدی هستند و همچنین چهار برابر بیشتر احتمال دارد که از مدرسه بازمانند. در کشورهای متاثر از جنگ، نسبت کودکان خارج از مدرسه از 30 درصد در سال 1999 به 36 درصد در سال 2012 افزایش یافته است!»
آنچه واضح است این است که بیشتر اهداف توسعه سازمان ملل (12 هدف خرد) برآورده نشد.
میزان برآورده نشدن اهداف از چندین مورد خفیف تا چند شکست بسیار واضح و هشدار دهنده متفاوت است. اهدافی از طرح توسعه هزاره که جهان در مورد آنها با بدترین شکست مواجه شد، اهداف زیست محیطی در MDG 7 بود که خواستار “بازگشت از دست دادن منابع زیست محیطی” و “کاهش از دست دادن تنوع زیستی” بود. در حالی که مطمئناً موفقیتهای مهمی وجود داشت – روندهای بسیار مثبت در کاهش موادی که به عنوان مثال لایه اوزون را تخریب میکنند -، شواهد جهانی نشان میدهد که بیشتر شاخصهای زیستمحیطی پسرفت کردهاند. انتشار جهانی دی اکسید کربن (CO2) تقریباً 50٪ افزایش یافته است.
مساحت جنگل جهانی به کاهش خود ادامه داد. بهره برداری بیش از حد از ذخایر ماهی افزایش یافت و شاخص لیست قرمز به این نتیجه رسید که «نسبت قابل توجهی از گونهها در همه گروههای طبقهبندی که تا به امروز مورد بررسی قرار گرفتهاند، به طور کلی از نظر جمعیت و پراکنش رو به کاهش هستند».
جمع بندی
دستور کار سیاست گذاری پس از سال 2015 (SDGs) اگر تبدیل به “خط کش اندازه گیری کاهش فقر” شود، محقق نخواهد شد. این سیاست گذاری باید آگاهی انتقادی، تحلیل و آموزش را برای توسعه به سمت تغییرات ساختاری اجتماعی و اقتصادی ترکیب کرده و پیش رود. همانطور که پائولو فریره (1972) پیشنهاد کرد:
“آموزش وسیله ای است که از طریق آن مردان و زنان به طور انتقادی و خلاقانه با واقعیت برخورد می کنند و چگونگی مشارکت در دگرگونی دنیای خود را کشف می کنند.”
در چنین وضعیتی، رهبران جهانی در سال 2015 به جمع بندی مجدد رسیدند و همانطور که بان کی مون، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد گفت:
“برنامه توسعه در حال ظهور پس از سال 2015، از جمله مجموعه اهداف توسعه پایدار، تلاش میکند تا بر موفقیتهای ما تکیه کند و همه کشورها را برای حركت به سوی جهانی مرفه تر، پایدارتر و عادلانه تر در کنار هم قرار دهد.”
این مقاله چقدر برای شما مفید بود؟
از 1 تا 5 امتیاز بدهید.
میانگین امتیاز: / 5. تعداد رأیها:
اولین نفری باشید که رأی میدهد!
ما متأسفیم که این مقاله اصلاً برای شما مفید نبود!
لطفاّ به ما در بهبود آن کمک کنید.
به ما در اصلاح آن کمک میکنید؟
تیم نویسندگان
آموزش، چراغی است که گامهای روشن و آگاهانه را در جهت خوشبختی بشر و تعادل با محیط زیست به ما نشان میدهد.
دیدگاهتان را بنویسید