عدالت محیط زیستی: هر آن چه لازم است بدانید
جهان با بحران سه گانه تغییر اقلیم، تنوع زیستی و از دست دادن اکوسیستم و همچنین آلودگی مواجه است. این بحرانها بهرهمندی و حمایت از حقوق بشر را تضعیف میکنند و نقض عدالت محیط زیستی را تشدید میکنند و بهطور نامتناسبی بر آسیبپذیرترین، حاشیهنشینترین و محرومترین افراد و جوامع تأثیر میگذارند. بحران محیط زیستی امروز با بحران نابرابری و بی عدالتی در هم آمیخته است و با حفظ و تحقق حقوق بشر و توسعه پایدار پیوند ناگسستنی دارد.
عدالت محیط زیستی مربوط به درهم تنیدگی محیط و جامعه است و با توجه به این تعریف می شود که چگونگی الگوهای نابرابری چگونه برداشت و تولید میشوند، نحوه اتخاذ سیاستها و تصمیمگیریهای بهرهبرداری از منابع به چه ترتیبی است و اینکه چگونه برخی از گروهها مورد تبعیض قرار میگیرند و بهطور ناعادلانه با آن ها رفتار میشود. این اصطلاحی است که توسط فعالان، دانشگاهیان و برخی از جوامع سیاست گذاری استفاده می شود که به طور گسترده در سراسر جهان سفر کرده اند تا در مورد بسیاری از نگرانی ها، مناقشات و درگیری های پیرامون عدالت محیط زیستی را شناسایی کنند.
انسان شناسان تا حدی بر روی نقشهبرداری و کمی کردن الگوهای اجتماعی-فضایی اثرات محیط زیستی تمرکز کردهاند، اما اشکال دیگری از تحقیق و نظریهپردازی انتقادی نیز ظهور کردهاست، از جمله از طریق تعامل با جوامع فعال و کار میان رشتهای. این یک مفهوم چند مقیاسی است که در زمان ها و مکان های مختلف به طور مجزا قابل بحث است، اما برای نگرانی های جهانی از جمله تغییرات آب و هوا و تجارت بین المللی پسماند نیز صدق میکند. همچنین در این حیطه سوالاتی مطرح می شود که بر حسب طیفی از زمان ها از روزانه تا بین نسلی قابل بسط است.
آنچه در این مقاله میخوانید:
Toggleمفهوم عدالت محیط زیستی به چه معناست؟
عدالت یا برابری محیط زیستی عبارت است از رفتار منصفانه و مشارکت معنادار همه مردم بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، ملیت یا درآمد، با توجه به توسعه، بکارگیری و اجرای قوانین، مقررات و سیاست های محیط زیستی.
رفتار منصفانه به این معناست که هیچ گروهی از مردم، از جمله گروه های نژادی، قومی، یا اجتماعی-اقتصادی نباید سهم نامتناسبی از پیامدهای منفی محیط زیستی ناشی از عملیات صنعتی، شهری، تجاری یا اجرای برنامه ها و سیاست های فدرال، ایالتی، محلی و قبیله ای را متحمل شوند.
مشارکت معنادار یعنی:
- فراهم کردن فرصت های به موقع برای عموم مردم با هدف به اشتراک گذاشتن اطلاعات یا نگرانی ها و مشارکت در فرآیندهای تصمیم گیری؛
- در نظر گرفتن کامل ورودی های عمومی/ مردمی ارائه شده به عنوان بخشی از فرآیندهای تصمیم گیری؛
- فراهم کردن کمک های فنی، ابزارها و منابع برای کمک به تسهیل مشارکت مردمی معنی دار و آگاهانه، در هرمکان و زمان مقتضی؛
- پیگیری و تشویق مشارکت افراد و جوامعی که بالقوه تحت تأثیر فعالیتهای فدرال/ایالت/استان قرار گرفتهاند.
جنبش عدالت محیط زیستی از کجا شروع شد؟
تغییر اقلیم، آلودگی و مجموعه ای از خطرات محیط زیستی دیگر به طور نامتناسبی بر جوامع رنگین پوست و جوامع کم درآمد تأثیر می گذارد. جنبش عدالت محیط زیستی در اوایل دهه 1980 در آمریکا شروع به رشد کرد. تصمیم ایالت کارولینای شمالی برای میزبانی محل دفن زباله های سمی در یک جامعه عمدتاً آفریقایی-آمریکایی در شهر Warren موجی از اعتراض ها را برانگیخت.
ابن اعتراضات، توجه ملی را به خود جلب کرد و بر تعداد نامتناسب جوامع کم درآمد و اقلیت که در معرض زباله های سمی، آلودگی و خطرات مختلف قرار داشتند، آتش انداخت. پس از اعتراض در وارن، مردم در جوامع فقیر و اقلیت در سراسر ایالات متحده به طور جمعی سخنرانی کردند و خواستار عدالت اجتماعی و حفاظت از محیط زیست شدند.
اولین اجلاس ملی رهبری محیطی مردم رنگین پوست در سال 1991 احتمالاً مهمترین رویداد در تاریخ این جنبش جوان بود. این اجلاس 4 روزه که در واشنگتن دی سی برگزار شد، با حضور بیش از 650 رهبر مردمی و ملی از سراسر جهان برگزار شد. نمایندگان از تمام 50 ایالت از جمله آلاسکا و هاوایی، پورتوریکو، شیلی، مکزیک و جزایر مارشال آمده بودند. این اجلاس نهضت عدالت محیط زیستی را فراتر از مسائل ضد آلودگی آن گسترش داد و نشان داد که می توان یک جنبش مردمی چند نژادی حول برابری محیط زیستی و اقتصادی ایجاد کرد.
در 27 سپتامبر 1991، نمایندگان اجلاس 17 “اصل عدالت محیط زیستی” را تصویب کردند. تا ژوئن 1992، ترجمه های اسپانیایی و پرتغالی این اصول هفدهگانه توسط سازمان های غیردولتی و گروه های عدالت طلب در اجلاس زمین و مجمع جهانی در ریودوژانیرو مورد استفاده قرار گرفت.
تحقیقات گسترده در سالهای پس از آن، نابرابریهای محیط زیستی را که جوامع کمدرآمد و اقلیتها با آن روبهرو هستند -نه تنها در آمریکا، بلکه در سرتاسر جهان- بیشتر نشان داده است. اگر مایلید اطلاعات بیشتری از این جنبش در آمریکا کسب کنید، به شما پیشنهاد میکنیم مقالات Lehtinen و Bullard را مطالعه کنید.
چه اقداماتی لازم است؟
در اکتبر 2021، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با به رسمیت شناختن حق بشر برای داشتن محیطی پاک، سالم و پایدار گام مهمی برداشت. این حق یک تسهیلگر مهم برای تغییر است و برای حق زندگی، غذا و کار شایسته و سایر موارد بسیار مهم است.
استراتژی جدید عدالت محیط زیستی که توسط برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) راه اندازی شده است از این تلاش حمایت می کند؛ بدان معنا که حمایت محیط زیستی گسترده UNDP را برای تضمین حفاظت و عدالت برای کسانی که شدیدترین پیامدهای بحران محیط زیست را تجربه می کنند و به احتمال زیاد نادیده گرفته می شوند، تقویت می کند.
برای تسریع پیشرفت جهانی به سمت برابری محیط زیستی، کشورها نیازمند این موارد هستند:
- تسریع جهانی حاکمیت قانون محیط زیستی برای اطمینان از اینکه دولت ها به حق داشتن محیط زیست پاک و سالم که کلید توسعه پایدار است احترام می گذارند، محافظت می کنند و عمل می کنند و ما باید اطمینان حاصل کنیم که مشاغل و مؤسسات و سازمان ها نیز نقش خود را بخوبی ایفا می کنند.
- چارچوب های قانونی ملی قوی برای کمک به مدیریت عادلانه و پایدار منابع طبیعی. این چارچوب های قانونی باید جوامع آسیب پذیر، محروم و به حاشیه رانده شده را برای دسترسی به عدالت، اطلاعات و مشارکت در تصمیم گیری ها بسیج کند.
- نهادهای قضایی و حقوق بشری در دسترس برای امکان دسترسی افراد و جوامع آسیب پذیر، محروم و به حاشیه رانده شده به عدالت و اطلاعات و مشارکت در تصمیم گیری. زنان و مردم بومی عاملان قدرتمند تغییر و حامیان عدالت محیط زیستی هستند، اگر به آنها اجازه داده شود یا فضایی برای شنیدن صدایشان فراهم شود.
- عدالت جنسیتی در مدیریت زمین: زنان می توانند نقش مهمی در مدیریت زمین و منابع طبیعی و اقدامات برای تغییر اقلیم داشته باشند، با این حال در بسیاری از قوانین و آداب و رسوم کشورها [مانند زامبیا]، آزادی آنها برای ادعا و حفاظت از این دارایی ها محدود می شود.
- دگرگونی در طرز تفکر ما درباره حقوق نسل های آینده و حقوق محیط زیست سالم. این امر مستلزم آن است که بخش های گسترده ای از جامعه در طراحی سیاست ها و تصمیم گیری های محیط زیستی گنجانده شوند.
جمع بندی
عدالت محیط زیستی یک حرکت و یک چارچوب مفهومی برخاسته از برهه خاصی از شرایط تاریخی یعنی محیط زیست گرایی رو به رشد در اواخر قرن بیستم است که در رسیدگی به مسائل بی عدالتی اجتماعی ناکام ماند. هنگامی که برابری محیط زیستی در مورد وضعیت موجود اعمال می شود، مشخص می گردد که توزیع ناعادلانه ای از مزایا و خطرات محیط زیستی وجود دارد و کسانی که از تبعیض های اجتماعی، نژادی، اقتصادی و فرهنگی رنج می برند، آسیب های محیط زیستی نامتناسبی را تحمل می کنند.
در دنیایی که ما به طور فزاینده ای از مشکلات محیطی آگاه هستیم، چارچوب عدالت محیط زیستی راه دیگری برای بررسی این مجموعه از مسائل ارائه می دهد و به ما یادآوری می کند که تصمیمات محیطی ما تأثیرات قابل توجهی بر زندگی مردم می گذارد، و باید در هر فرآیندی که در جستجوی عدالت واقعی است، بدان پرداخته شود.
این مقاله چقدر برای شما مفید بود؟
از 1 تا 5 امتیاز بدهید.
میانگین امتیاز: / 5. تعداد رأیها:
اولین نفری باشید که رأی میدهد!
ما متأسفیم که این مقاله اصلاً برای شما مفید نبود!
لطفاّ به ما در بهبود آن کمک کنید.
به ما در اصلاح آن کمک میکنید؟
تیم نویسندگان
آموزش، چراغی است که گامهای روشن و آگاهانه را در جهت خوشبختی بشر و تعادل با محیط زیست به ما نشان میدهد.
دیدگاهتان را بنویسید