در حال حاضر 44 واژه‌ در واژه نامه موجود است که با حرف ت شروع می‌شود
ت
تأثیرات زیست محیطی یک محصول یا فعالیت از ابتدای چرخه عمر آن تا پایان یا Cradle-to-Grave
ارزیابی «گهواره تا گور» تأثیرات را در هر مرحله از چرخه عمر یک محصول، از زمانی که منابع طبیعی از زمین استخراج و پردازش می‌شوند تا هر مرحله بعدی از تولید، حمل‌ونقل، استفاده از محصول و در نهایت دفع، در نظر می‌گیرد.
تاب آوری اقلیمی یا Climate resilience
به ظرفیت یک سیستم، مانند یک جامعه یا اکوسیستم، برای جذب و بازیابی از اثرات تغییرات آب و هوایی، در حالی که عملکردها و خدمات ضروری خود را حفظ می کند، گفته می شود.
تاب آوری یا Resilience
ظرفیت بازگشتن از دشواری پایدار و ادامه دار و توانایی در ترمیم (تاب آوری به عنوان توانایی مقابله با ناملایمات، مقاومت در برابر شوک ها و سازگاری مداوم و تسریع در هنگام بروز اختلالات و بحران ها در طول زمان تلقی می شود.)
تاب آوری/انعطاف پذیری اقلیم یا Climate resilience
در زمینه تغییرات آب و هوایی، به انعطاف پذیری اکولوژیکی یا توانایی یک سیستم طبیعی برای بازگشت پس از یک اختلال اشاره دارد. تاب آوری به توانایی یک سیستم (مانند یک اکوسیستم) برای استفاده از منابع یا مقابله با پیامدها اشاره دارد.
تاثیر جمعی یا Collective Impact
تاثیر جمعی روشی عمدی برای کار با یکدیگر و به اشتراک گذاری اطلاعات به منظور حل یک مشکل پیچیده را توصیف می کند. طرفداران تأثیر جمعی بر این باورند که این رویکرد به احتمال زیاد مشکلات پیچیده را حل می کند تا زمانی که به تنهایی به همان مشکل(ها) بربخوریم
تالاب های جزر و مدی یا Brown water
محیط آبی قهوه ای از خط ساحلی تا انتهای فلات قاره شروع می شود. یک نیروی دریایی با آب قهوه ای بر عملیات ساحلی تمرکز می کند و در درجه اول نقش دفاعی را بر عهده می گیرد. "آب قهوه ای" یا "اقیانوس قهوه ای" نیز توسط هواشناسان برای اشاره به تالاب های جزر و مدی استفاده می شود که مرز بین اقیانوس و خشکی مشخص نیست.
تالاب یا Wetland
زمین کم ارتفاعی که سطح آب در سطح یا نزدیک آن قرار دارد. تالاب ها ممکن است شیرین، شور یا آب شور باشند. تالاب ها زیستگاه های مهم و مناطق لانه سازی بسیاری از گونه ها هستند. بسیاری از تالاب ها در اثر توسعه از بین می روند.
تامین مالی (خرد) اسلامی یا Islamic Microfinance
نوعی تامین مالی محسوب می شود که در آن شرایط اسلامی دیده شده است.
تامین مالی اقلیم یا Climate finance
تامین مالی اقلیم یعنی تامین مالی فعالیت‌ها و پروژه‌هایی که به کاهش و سازگاری با تغییرات آب و هوایی کمک می‌کنند، مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، بهره‌وری انرژی، و اقدامات تاب‌آوری آب و هوا.
تامین مالی خرد یا Microfinance
عبارت است از برنامه‌ای که وام‌های بسیار کوچک را با هدف خوداشتغالی به مردم بسیار فقیر ارائه می‌دهد. این برنامه‌ها جایگزین برنامه‌های متداول بانکی برای قشرها فقیر و مشاغل کوچک جامعه بوده که در نظام بانکی کنونی از شرایط کافی برای بهره‌مندی از وام‌های بانکی برخوردار نیستند
تجارت پایدار، بازرگانی پایدار، کسب و کار پایدار یا Sustainable business
کسب‌وکاری که از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه، مسئولیت‌پذیر اجتماعی و آگاه به محیط‌زیست باشد.
تجارت کربن یا Carbon trade
تجارت کربن خرید و فروش اعتباراتی است که به یک شرکت یا نهاد دیگر اجازه می دهد مقدار معینی دی اکسید کربن یا سایر گازهای گلخانه ای منتشر کند. اعتبارات کربن و تجارت کربن توسط دولت ها با هدف کاهش تدریجی انتشار کلی کربن و کاهش سهم آنها در تغییرات آب و هوایی مجاز است.
تجدید پذیر یا Renewable
این کلمه در محیط زیست مربوط به منابعی از انرژی است که قابلیت استفاده مجدد دارند (منبعی که از نظر تئوری به دلیل توانایی آن در بازتولید یا بازسازی نمی تواند به طور کامل مصرف شود).
تجدید طبیعت، بازسرشت یا renaturation
فرآیند بازگرداندن اکوسیستم ها یا زیستگاه های طبیعی به ساختار اولیه و ترکیب گونه ای خود. احیاء نیاز به دانش دقیق از گونه های اصلی، عملکردهای اکوسیستم و فرآیندهای متقابل درگیر دارد
تجزیه زیستی مواد پلاستیکی یا Oxo -biodegradation
Oxo-biodegradation به تجزیه مواد پلاستیکی به ترکیبات کوچکتر و سازگار با محیط زیست در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور، گرما و عمل میکروب ها اشاره دارد
تجزیه و تحلیل سود و هزینه یا Cost Benefit Analysis (CBA)
چارچوبی از تجزیه و تحلیل مبتنی بر عقلانیت اقتصادی (در درون تعدادی از محدودیت‌ها، فرد همیشه سعی می‌کند تصمیمی بگیرد که رفاه فردی او را افزایش می‌دهد) و مبتنی بر اقتصاد رفاه است. CBA هزینه ها و منافع جایگزین مختلف را مقایسه می کند و معیارهای منطقی را برای تصمیم گیری ارائه می دهد. CBA یک ورودی حیاتی برای برخی تصمیمات است اما خود تصمیمات را جایگزین نمی کند (یعنی نتیجه آن الزام آور نیست). CBA از نظر پولی، مزایا و معایب هر طرحی را از جمله مواردی که بازار معیار رضایت‌بخشی از ارزش اقتصادی برای آنها ارائه نمی‌کند، کمیت می‌کند. CBA شاخص های سودآوری مالی، اقتصادی یا اجتماعی را بر اساس اطلاعات در طول عمر پروژه به دست می دهد. زمانی که اهداف NWRM یا برنامه‌های تدابیر مختلف یکسان نیستند، استفاده می‌شود، یعنی زمانی که آنچه در خطر است صرفاً مجموعه‌ای از اقدامات جایگزین نیست، بلکه اهداف جمعی متفاوتی را نیز شامل می‌شود.
تجمع زیستی یا Bio-accumulants
تجمع زیستی فرآیندی است که در آن سموم با تجمع در ارگانیسم‌های منفرد وارد شبکه غذایی می‌شوند، در حالی که بزرگ‌نمایی زیستی فرآیندی است که در آن سموم از یک سطح تغذیه‌ای به سطح بعدی (و در نتیجه افزایش غلظت) در یک شبکه غذایی منتقل می‌شوند.
تحول کسب‌وکار یا Business transformation
به معنای انجام کارهای بیشتر، بهتر یا به نوعی متفاوت از آنچه در حال حاضر وجود دارد به عنوان وسیله ای برای کسب سود بیشتر و ادامه رشد بی پایان. همچنین به نظر می‌رسد که این به معنای تغییر است بدون اینکه کسب‌وکار واقعاً دستخوش آن نوع دگرگونی ریشه‌ای شود که نیاز به حرکت به دنیایی شکوفا برای همه است.
تخریب/تجزیه زیستی/زیست تخریب پذیر یا Biodegradation
ما زیست تخریب پذیر را به عنوان توانایی یک ماده برای تجزیه طبیعی توسط ارگانیسم های یک اکوسیستم تعریف می کنیم. به عبارت ساده، زیست تخریب پذیر به این معنی است که مواد به طور طبیعی به اجزای کوچکتر مانند قندها و گازها تجزیه می شوند.
تخریب/تجزیه زیستی/زیست تخریب پذیر یا Biodegradation
ما زیست تخریب پذیر را به عنوان توانایی یک ماده برای تجزیه طبیعی توسط ارگانیسم های یک اکوسیستم تعریف می کنیم. به عبارت ساده، زیست تخریب پذیر به این معنی است که مواد به طور طبیعی به اجزای کوچکتر مانند قندها و گازها تجزیه می شوند. تجزیه زیستی به لطف میکروارگانیسم ها مانند باکتری ها و قارچ ها رخ می دهد. با این حال، فقط به این دلیل که یک محصول می گوید زیست تخریب پذیر است به این معنی نیست که در همه جا تجزیه می شود. در واقع، مواد برای تجزیه زیستی به شرایط خاصی نیاز دارند.
تدارکات پایدار یا Sustainable procurement
تدارکات زمانی پایدار نامیده می شود که الزامات، مشخصات و معیارهایی را که ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی پایداری را در بر می گیرد، ترکیب کند.
ترسیب کربن یا Carbon sequestration
ترسیب کربن عبارت است از جذب، حذف و ذخیره دی اکسید کربن (CO2) از جو زمین. این به عنوان یک روش کلیدی برای حذف کربن از جو زمین شناخته شده است.
ترکیب آلی فرار یا VOC: Volatile Organic Compound
ترکیبات آلی فرار ترکیباتی هستند که دارای فشار بخار بالا و حلالیت در آب کم هستند. بسیاری از VOC ها مواد شیمیایی ساخت بشر هستند که در ساخت رنگ، مواد دارویی و مبردها استفاده و تولید می شوند. VOC ها معمولاً حلال های صنعتی مانند تری کلرواتیلن هستند. اکسیژن های سوختی، مانند متیل ترت بوتیل اتر (MTBE)؛ یا محصولات جانبی تولید شده توسط کلرزنی در تصفیه آب، مانند کلروفرم. VOC ها اغلب اجزای سوخت های نفتی، سیالات هیدرولیک، رقیق کننده های رنگ و مواد تمیز کننده خشک هستند. VOCها آلاینده های رایج آب زیرزمینی هستند.
ترکیبات آلی یا Organic Compound
ترکیبات آلی نوعی از ترکیبات شیمیایی کربن دار هستند می توانند ساختار پیچیده یا ساده ای داشته باشند. برخی ازین ترکیبات ماننند حشره کش ها می توانند برای محیط زیست سمی و مضر باشند همچنین برخی دیگر مثل گازهای گلخانه ای میتوانند بر تغییرات اقلیم اثرگذار باشند.
تصفیه ثانویه فاضلاب یا secondary sewage treatment
تصفیه ای که برای پساب تصفیه اولیه فاضلاب اعمال می شود، که معمولاً شامل استفاده از یک فناوری بیولوژیکی برای تجزیه هوازی پسماند های آلی در یک محیط مهندسی شده است. لجن به دست آمده را می توان به عنوان تهویه کننده خاک، سوزانده و یا در محل دفن پسماند ریخت.
تصفیه فاضلاب سوم یا tertiary sewage treatment
تصفیه ای که برای پساب تصفیه ثانویه فاضلاب اعمال می شود، که معمولاً شامل سیستمی برای حذف فسفر و/یا نیتروژن از فاضلاب است.
تعدیل کربن یا Carbon offsetting
تعدیل کربن فرآیندی است برای متعادل کردن انتشار کربن با سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش یا حذف می‌کنند، مانند انرژی‌های تجدیدپذیر یا احیای جنگل.
تعرق یا Transpiration
تعرق همچنین نیروی محرکه ای را برای انتقال آب و مواد مغذی از ریشه به شاخه ها فراهم می کند. در نتیجه، فرآیندهای تعرق بر عملکرد و بقای گونه‌های کشاورزی تأثیر می‌گذارند و بر چرخه‌های جهانی کربن و هیدرولوژیکی تأثیر می‌گذارند.
تغییر اقلیم یا Climate change
تغییر در وضعیت اقلیم که می تواند شناسایی شود (به عنوان مثال، با استفاده از آزمون های آماری) با تغییر در میانگین و/یا تغییرپذیری ویژگی های آن و که برای مدت طولانی، معمولاً چندین دهه یا بیشتر ادامه می یابد. تغییر اقلیم ممکن است به دلیل فرآیندهای داخلی طبیعی یا اجبارهای خارجی یا تغییرات انسانی مداوم در ترکیب جو یا کاربری زمین باشد.
تفکر روشمند یا Systems thinking
رویکردی برای حل مسئله که "مشکلات" را به عنوان بخشی از یک سیستم گسترده تر و پویا می بیند. این فرآیند درک چگونگی تأثیر چیزها بر یکدیگر به عنوان بخشی از یک کل است.
تفکر منتقد یا Critical thinking
تحلیل و ارزیابی عینی یک موضوع به منظور شکل و فرم دادن به قضاوت.
تقاضای اکسیژن شیمیایی یا COD: Chemical Oxygen Demand
اکسیژن مورد نیاز شیمیایی یا COD، اندازه گیری ظرفیت آب برای مصرف اکسیژن در طول تجزیه مواد آلی در آب است. به عبارت دیگر، مقدار اکسیژنی است که برای اکسید کردن مواد آلی موجود در مقداری آب لازم است.
تمامیت ارضی مطلق یا Absolute territorial integrity
یکپارچگی مطلق سرزمینی مفهومی قانونی است که به موجب آن دولت های ساحلی پایین دست می توانند تقاضای ادامه جریان بی وقفه منابع طبیعی داشته باشند.
تنوع آلفا (تنوع α) یا Alpha diversity (α-diversity)
تنوع آلفا اصطلاحی است که برای توصیف تنوع "در نمونه" استفاده می شود. این معیار میزان تنوع یک نمونه واحد است، معمولاً با در نظر گرفتن تعداد گونه های مختلف مشاهده شده. معیارهای تنوع آلفا نیز اغلب بر اساس فراوانی مشاهده می‌شوند.
تنوع بتا (تنوع β) یا Beta diversity (β-diversity)
در اکولوژی، تنوع بتا (تنوع β یا تنوع بتا واقعی) نسبت بین تنوع گونه های منطقه ای و محلی است. این اصطلاح توسط R.H. Whittaker همراه با اصطلاحات تنوع آلفا (α-تنوع) و تنوع گاما (g-diversity) معرفی شد.
تنوع زیستی یا Biodiversity
تنوع موجودات زنده از همه منابع از جمله، اکوسیستم های زمینی، دریایی و سایر آبزیان و مجموعه های اکولوژیکی که آنها بخشی از آن هستند. این شامل تنوع درون گونه ها، بین گونه ها و اکوسیستم ها می شود.
تهویه کننده خاک یا soil conditioner
هر ماده کمپوست شده یا غیرکمپوست شده با منشاء آلی که برای افزودن به خاک تولید یا توزیع می شود، شامل « اصلاح کننده خاک»، «افزونه خاک»، «بهبود دهنده خاک» و مواد مشابه به استثنای پلیمرهایی که تجزیه زیستی نمی شوند، مانند پلاستیک، لاستیک و پوشش ها
توافق نامه پاریس یا Paris Agreement
توافق پاریس یک توافق بین المللی است که توسط کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیم در سال 2015 با هدف محدود کردن گرمایش زمین به وجود آمد.
توالت زیستی یا Toilet Composting
وعی توالت سیستم تصفیه فاضلاب بدون آب خشک است که پسماندهای انسانی را با یک فرآیند بیولوژیکی به نام کمپوستینگ تصفیه می کند. این فرآیند منجر به تجزیه مواد آلی می شود و پسماند های انسانی را به مواد کود مانند تبدیل می کند ، اما همه عوامل بیماری زا را از بین نمی برد که دفع انسان را به ماده غنی ازت نیتروژن شبیه هوموس تجزیه می کند.
توانمندسازی زنان یا Women Empowerment
توانمندسازی زنان به یک دگرگونی اجتماعی اشاره دارد که در آن زنان این قدرت را دارند که آزادانه عمل کنند، از حقوق خود استفاده کنند و در مورد اینکه چه کاری و چگونه کاری را که می‌خواهند انجام دهند، تصمیم بگیرند.
توسعه پایدار یا Sustainable development
توسعه پایدار رویکرد توسعه ای است که نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسل های آینده برای برآوردن نیازهای خود برآورده می کند و ملاحظات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را متعادل می کند.
توسعه کم اثر (تاثیر) یا Low-impact development
توسعه کم‌تأثیر رویکردی به کاربری و توسعه زمین است که فرآیندهای هیدرولوژیکی طبیعی مانند نفوذ، تبخیر و تعرق و فیلتراسیون را تقلید می‌کند تا رواناب آب طوفان را مدیریت کند و اثرات شهرنشینی بر کیفیت و کمیت آب را کاهش دهد.
تولید جانبی/ضایعه یا byproduct
محصول فرعی یا فرعی محصول ثانویه ای است که از فرآیند تولید، فرآیند تولید یا واکنش شیمیایی به دست می آید. این محصول یا خدمات اولیه تولید شده نیست.
تولید همزمان یا Cogeneration
تولید همزمان تکنیکی برای تولید گرما و برق در یک فرآیند است که می تواند مقادیر قابل توجهی انرژی را ذخیره کند. تولید همزمان اغلب با احتراق سوخت‌های فسیلی مرتبط است، اما می‌تواند با استفاده از برخی منابع انرژی تجدیدپذیر و با سوزاندن پسماندها نیز انجام شود.

واژه نامه توسعه پایدار

اهمیت واژه نامه توسعه پایدار در این است که با توضیح مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با این حوزه، افراد را با مفاهیم و اهداف توسعه پایدار آشنا می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا در فرایند تصمیم‌گیری‌های مرتبط با توسعه پایدار، با دانش کافی و بهترین روش‌ها عمل کنند. توسعه پایدار فرایندی است که به دنبال رسیدن به هماهنگی بین پایداری محیطی، پایداری اقتصادی و پایداری سیاسی-اجتماعی است. این مفهوم گسترده شامل اداره و بهره‌برداری صحیح و کارا از منابع پایه، منابع طبیعی، منابع مالی و نیروی انسانی برای نیل به الگوی مصرف مطلوب همراه با بکارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل‌های امروز و آینده بطور مستمر و قابل رضایت است.

از آقایان مهندس علی حیدری و مهندس امیرحسین رجبی پور و همچنین خانم مهندس شیوا کامرانی حامد که ما را در تهیه این واژه نامه توسعه پایدار یاری کردند، صمیمانه سپاسگزاریم.